De interviewer

'Pieter Webeling is een van Nederlands meest succesvolle interviewers'
NRC Handelsblad



Stacks Image 46

Pieter Webeling, oud-redacteur van HP/De Tijd, is sinds 1991 freelancer. Sinds jaar en dag is hij een van de huisinterviewers van de Volkskrant en het glossy kwaliteitsblad Jan. Met Frénk van der Linden schreef hij jarenlang de serie '34-vragen' voor Nieuwe Revu: grote interviews met ministers, staatssecretarissen, fractieleiders en andere politieke en maatschappelijke kopstukken. Tegenwoordig schrijven ze nog steeds samen, nu voor de Volkskrant. Ze maakten spraakmakende portretterende interviews met maatschappelijke prominenten als DNB-president Klaas Knot, werkgeversvoorzitter Hans de Boer en PvdA-voorzitter Hans Spekman. Van tijd tot tijd publiceren ze in Volkskrant V de serie 'Hoe besta je na' over rouw en rouwverwerking.

In december 2019 verscheen 'Wanneer het misgaat in je hoofd' (448p), in een oplage van 40.000 exemplaren. In samenwerking met GGZ Nederland sprak Pieter veertig mensen in de geestelijke gezondheidszorg, van psychiaters tot patiënten, van directeuren tot sociotherapeuten, van managers tot betrokken geestverwanten, over 'leven en werken' in de zorg.



inge aanstoot • willem aantjes* • thomas acda • karin adelmund* • co adriaanse* • dries van agt* • yasmine allas • martin van amerongen • najib amhali • hedy d’ancona • hendrikje van andel-schipper • frans andriessen • anouk* • johan anthierens • agnes van ardenne • jenny arean • armando • naomi van as • barry atsma • ali b • hans van baalen* • cor bakker • barbara barend • sonja barend • raymond van barneveld • farshad bashir* • tijl beckand • ria beckers • relus ter beek • leo beenhakker • mohammed benzakour* • max van den berg* • bernlef • hanna bervoets • barbara van beukering* • michel beukers • kees van beijnum • wim de bie • ron blaauw* • john blankenstein* • anne wil blankers • hans blankert* • ellen blazer • danny blind • marion bloem • karin bloemen • peter blok • leo blokhuis • paul blokhuis • lilian blom • mike boddé • pol van boekel • jonnie boer • thérèse boer • hadassah de boer • hans de boer* • margreeth de boer* • frank boeyen • daniël boissevain • pierre bokma • frits bolkestein* • harry van bommel • oscar van den boogaard • michael boogerd • jeroen van der boom • arie boomsma • carolien borgers • marco borsato • els borst • stef bos • wouter bos* • edith bosch • john bosman • paul bosvelt • carlo boszhard • hafid bouazza • joop braakhekke • tooske breugem • hans van breukelen • erik breukink • claudia de breij • robert ten brink • christien brinkgreve • laurens-jan brinkhorst* • henk broeders • manuel broekman • frederik brom • frans bromet • giovanni van bronckhorst • herman brusselmans • benja bruijning • xander de buisonjé • kathalijne buitenweg* • peter buwalda • martine bijl • vincent bijlo • remco campert • bart chabot • sarah chronis • alain clark • philippe claudelhugo claus • job cohen* • rob cohen • robert cohen • kitty courbois • jacqueline cramer • carien crutzen • adam curry • charlie chan dagelet • tatum dagelet • geert dales* • cees dam* • johannes van dam • ellen ten damme • cléo dankert • edgar davids • nasrin dchar • daphne deckers • jan decleir • jules deelder • erik dekker • midas dekkers • pieter derks • johan derksen* • jacob derwig • tofik dibi* • ronnie van diemen-steenvoorde* • carolina dijkhuizen • jaap dirkmaat • adriaan van dis • boris dittrich • piet doedens • lenette van dongen • wim van de donk • tamar van den dop • renate dorrestein • michel van dousselaere en irma wijsman* • pia douwes • imme dros • maartje duin • andré van duin • roel van duijn • candy dulfer • hans dulfer • jessica durlacher • cherry duyns • eva duijvestein • linda van dyck • leen van dijke* • robbert dijkgraaf* • aalt dijkhuizen* • hans dijkstal* • joost eerdmans* • georgette eendragt • arjan ederveen • tara elders • jacco eltingh • joop van den ende • david endt • anna enquist • beau van erven dorens • paul fagel • herman finkers • fred florusse • ivette forster • bob fosko* • herman franke* • louise fresco* • nelly frijda • rudi fuchs • jacobine geel • martin van geel • pieter van geel* • anton geesink • marcel gelauff • toon gerbrands • eric gerets • esther gerritsen • kim gevaert • giovanca • ronald giphart • karel glastra van loon • johan en anneke van gogh • theo van gogh* • rop gonggrijp • myrna goossen • gordon • ewoud goudswaard • ben de graaf • thom de graaf* • bart de graaff • frank de grave* • imanuelle grives • raymond van ’t groenewoud • charles groenhuijsen • hanneke groenteman • boudewijn de groot • paul groot • arnon grunberg • anky van grunsven • matteo van der grijn • olcay gulsen • javier guzman • arie haan • foppe de haan • nico haasbroek* • cox habbema • jan hak • maja van hall* • femke halsema • mariëtte hamer* • abke haring • ab harrewijn* • sallie harmsen • maarten ’t hart* • mirjam hassouni • rutger hauer • loes haverkort • gerda havertong* • barry hay • enneüs heerma • peter heerschop • marijke van hees* • freddy heineken • roy heiner • brigitte heitzer • youp van ’t hek • cees helder • hans helgers* • kristien hemmerechts • monic hendrickx • katja herbers • eveline herfkens • jorien van den herik* • noortje herlaar • loek hermans* • toon hermanswillem frederik hermans • jos hermens* • ruud hesp • aad van den heuvel • a. f. th. van der heijden* • haye van der heyden • bas heijne • ingmar heytze • albert heijn • ronald jan heijn • guus hiddink • sophie hilbrand • hind • ernst hirsch ballin* • sylvia hoeks • hannah hoekstra • isa hoes • cees van der hoeven* • maria van der hoeven* • rené van ’t hof • jennifer hoffman • xaviera hollander • loes den hollander • theodor holman • malou holshuijsen • jaap de hoop scheffer* • guusje ter horst* • carice van houten • jelka van houten • hugo hovenkamp • fedja van huêt • henny huisman • michiel huisman • rob van hulst • michiel van hulten* • pieter huysman • peter van ingen • rinus israël • ruth jacott • dolf jansen • gaite jansen • janine jansen • wim jansen • kees jansma* • chantal janzen • arthur japin • tanja jess • eva jinek • dick jol* • bennie jolink • mijke de jong • wilfried de jong • freek de jonge • igone de jongh • agnes jongerius • astrid joosten* • lieve joris • annemarie jorritsma • kamagurka • antonie kamerling • liesbeth kamerling • haci karacaer* • trinko keen • marco keim • jan keizer • geraldine kemper • willy van de kerkhof • erik kessels • niek jan van kesteren • isabelle van keulen • sjoerd van keulen • marjolein keuning • ralph keuning* • catherine keyl • alex klaassen • peter klashorst • monique klemann • suzanne klemann • hans klok • kluun • nicolette kluijver • andries knevel • klaas knot* • geert jan knoops • herman koch • peter koelewijn • ronald koeman* • mark koevermans • wim kok • howard komproe • gerrit komrij • jeroen van koningsbrugge • ricky koole • ruud koole* • rem koolhaas • kim van kooten • willem van kooten • fritz korbach* • hein de kort • gerard de korte • maria kraakman • hans kraaij sr. • john kraaijkamp sr. • jeroen krabbé • tim krabbé • miranda van kralingen • neelie kroes • jan douwe kroeske • henk krol • yvonne kroonenberg • sara kroos • tania kross • bianca krijgsman • frits ter kuile • harm kuipers • lousewies van der laan* • marc lammers • ilse delange • ted langenbach • peter lankhorst • ad lansink* • hans laroes* • ronald latenstein • helga van leur • frans leijnse • renske leijten • lieke van lexmond • sywert van lienden • joep van lieshout • nico ter linden • margriet van der linden • marieke van lier lels • marije lieuwens* • paul van liempt • robin linschoten • derek de lint • liesbeth list • lies lobatto • rifka lodeizen • daniël lohues • robert long • fay lovsky • victor löw • huub van der lubbe • ruud lubbers • joost luiten • thomas van luyn • dick maas • johan maasbach • theo maassen • annet malherbe • hans van manen • imca marina • arnold mars • piet mars • jan marijnissen • ans markus • guus meeuwis • ad melkert* • jeroen van merwijk • lucas van merwijk • lavinia meijer* • eimert van middelkoop • hans van mierlo • ferry mingelen* • hadewych minis • jan mokkenstorm • john de mol* • johnny de mol • linda de mol* • frans molenaar • denise mooy • fatima moreiro de melo • robert moszkowicz • chazia mourali • arnold mühren • erik van muiswinkel • jan mulder • youri mulder • harry mulisch • paul de munnik • johan museeuw • tiny muskens • marcel musters • ronald naar • gijs naber • sigrid ten napel • ramsey nasr • hilbrand nawijn* • johan neeskens • tineke netelenbos* • nada van nie • jeltje van nieuwenhoven • matthijs van nieuwkerk • nelleke noordervliet • saskia noort • willem nijholt • ed nijpels* • annet nijs* • mimoun oaissa • erwin olaf • gert-jan van ommen • trijntje oosterhuis • opland • ivo opstelten • rob oudkerk* • henk van os • def p. • patricia paay • max pam • jeroen pauw • alexander pechtold • hagar peeters • frank pels • anniek pheifer • ilja leonard pfeijffer • herman pleij • kees ploegsma • lilianne ploumen* • fons de poel* • marieke van der pol • meral polat • remi poppe • koos postema • michael van praag • benno premsela • michaela deprince • jan pronk* • céline purcell • kim putters • harry van raaij • mohammed rabbae • rudy rabbinge* • bastiaan ragas • anil ramdas • jörgen raymann • thekla reuten • johan remkes* • peter jan rens • rob rensenbrink • johnny rep • halina reijn • yora rienstra • alexander rinnooy kan • jo ritzen* • mary robinson • emile roemer • carl rohde • thijs römer • michiel romeyn • adelheid roosen • art rooijakkers • maarten van roozendaal • paul rosenmöller* • maarten van rossem • winnie van rossem • jan rot • felix rottenberg • heleen van royen • andré rouvoet* • wietske de ruiter • raymond rutting • martin van rijn* • wim rijsbergen • harry sacksioni • martine sandifort • elise schaap • philip scheltens* • ard schenk • edward schillebeeckx • edith schippers • paul schnabel • beau schneider • eric schneider • jaap scholten • nico jan scholten • gijs scholten van aschat • scholten & baijings • eric schreurs • katja schuurman • daan schuurmans • jan siebelink • martin simek* • tatjana simic • kardinaal simonis • carry slee • alexander van slobbe • mart smeets* • ernst daniël smid • jan smit • susan smit • karina smulders • wende snijders • awraham soetendorp* • ronald sørensen • renée soutendijk • henk spaan • hans spekman* • spinvis • frits spits • jeroen spitzenberger • gerard spong* • carolien spoor • jack spijkerman • aart staartjes • katja staartjes • willeke stadtman* • sophie van der stap • sabrina starke • johanna ter steege • rosita steenbeek • annechien steenhuizen • johan stekelenburg* • henny stoel • max van der stoel • kees storm* • dick swaab • barbara tammes • humberto tan • hans teeuwen • doekle terpstra* • erica terpstra • eddy terstall • carry tefsen • marianne thieme • tof thissen* • p. f. thomése • jan timmer • peter timofeeff • tinkebell • bassie bas van toor • manon uphoff* • step vaessen • herman van veen • ruut veenhoven • roel in ’t veld • henk de velde • jean van de velde • venus veldhoen • bart veldkamp • bas van der veldt • ton van der veldt • max velthuijs • roel vanvelzen • monique van de ven • renate verbaan • hanna verboom • rita verdonk* • paul verhoeven • albert verlinde • bram vermeulen • jan versteegh • lauren verster • viktor & rolf • lies visschedijk • hans visser • mart visser • susan visser • diederik van vleuten • margo vliegenthart • jeanette vondersaar • sanne vogel • ella vogelaar* • bart vos • marianne vos • mei li vos • willem vos • hella voûte • tom voûte • henny vrienten • edwin de vries • erik de vries • jack de vries • klaas de vries* • karel vuursteen* • lodewijk de waal* • willem wagenaar* • bert en hannah wagendorp • sanne wallis de vries • neal donald walsch • alex van warmerdam • waylon • marlijn weerdenburg • erben wennemars • jan wegereef • nout wellink • lucille werner • henk westbroek • frits wester • anton westerlaken* • fons van westerloo* • merel westrik • maarten van der weijden • bernhard wientjes* • tommy wieringa • geert wilders • hans van willigenburg • sophie van winden • pieter winsemius • filip dewinter* • harry de winter • leon de winter • peter de wit • leopold witte • johan witteveen* • dinand woesthoff • gerrit-jan wolffensperger* • jan wolkers • jan wouters • loes wouterson • eva van de wijdeven • hans wijers • joop wijn • jip wijngaarden • ivo de wijs • louis de wijze • nilgün yerli • rik zaal • leco van zadelhoff • gerrit zalm* • chris zegers • nynke de zoeten • olga zuiderhoek • joost zwagerman • jaap van zweden • ron zwerver •

* samen met Frénk van der Linden






W. F. Hermans over de schrijfmachine (1993)

‘Er loopt een mier langs het lint. Wat zal er in die mier omgaan, bij al dat samengebalde geweld van stalen hefbomen?’


Hij hoort stemmetjes. Stemmetjes van al zijn schrijfmachines die óók een meesterwerk willen schrijven. Willem Frederik Hermans over de twijfel of hij wel goed genoeg is, zijn fascinatie voor een reuzenschrijfmachine, de gierigheid van Vestdijk en het wachten op de doodklap van de computer.




Hoeveel woorden telt een roman? Ik pakte een willekeurig boek van rond de tweehonderdvijftig pagina’s uit de kast — en telde. Nou nou. Om dàt allemaal op te schrijven, met kroontjespen en inkt... een hoop werk. Van jongsaf aan was het voor mij moeilijk een pen te hanteren. Nu kan ‘t helemaal niet meer: mijn arm is gedeeltelijk verlamd. Bovendien is mijn handschrift altijd slecht geweest. Wel leesbaar, maar lelijk. Ongelooflijk lelijk. Dat past toch niet bij literaire schoonheid.
Gelukkig had ik een schrijfmachine — een mooi verlengstuk van mijn schrijvende hand. Het is voor mij dus prettig dat ik met minder lichamelijke inspanning een goed leesbare tekst kan voortbrengen. Zonder de schrijfmachine zou ik waarschijnlijk nooit schrijver zijn geworden.


Mijn eerste roman, Conserve, schreef ik in 1943 op de portable Underwood van mijn zuster. Inderdaad, twee jaar daarvoor had ze zelfmoord gepleegd. Dat verhaal schrijven op dit erfstuk vond ik een goede bestemming. De schrijfmachine was het daar ook mee eens; zij heeft me nog lang trouw gediend. Later kocht ik een Erika, een Oostduits fabrikaat. Erg slecht. Ging steeds kapot — die Oostduitsers hadden natuurlijk geen zin om hard te werken. Als er nu iets mis is met een lintheffer, veertrommel of verspringinrichting kan ik het moeiteloos verhelpen, maar toen had ik daar nog geen verstand van. In een vlaag van woede heb ik het volksdemocratische prachtstuk door de kamer gesmeten. Trapte ik ook nog de stoel kapot; ik sprong op en neer met mijn schoen door de zitting. Een zeer belachelijk gezicht. Wie wordt er nou boos op een schrijfmachine?
In 1963 kocht ik als vervanger een oude, solide Barlock. Een gebouw van gietijzer. En kort daarna trof ik een opvouwbare schrijfmachine op de markt in Brussel. Een Hammond Folding, nog steeds een van de zeldzaamste machines in mijn verzameling. Een wonder! Ik ging wel eens naar Londen, daar kende ik een smerige rommelmarkt waar ik voor één pond, toen zes gulden, aan stokoude schrijfmachines kon komen. Die sjouwde ik dan naar de boot, soms wel vier tegelijk. Zo ben ik gaan verzamelen. Een schrijfmachine is toch mijn instrument, mijn werkinstrument. Je hebt ook oude zeekapiteins die modellen van schepen verzamelen, nietwaar? Nog steeds bezoek ik enkele keren per week een rommelmarkt, hier in Brussel. Maar ja. De schrijfmachine gaat er helemaal uit, hè?
In de afgelopen dertig jaar heb ik een collectie opgebouwd van ongeveer honderdzestig exemplaren. En wat dan wel meer gebeurt: de verzameling keert zich tegen zijn eigenaar en probeert de overhand te krijgen. Ik hoor stemmetjes: Ik, ik, ik — ik ook ‘ns meesterwerk schrijven! Dan krijg ik gewetensbezwaren. Het liefst schrijf ik op al mijn schrijfmachines tegelijk.




Weet u welk boek ik ooit nog eens heb willen schrijven? ‘De genetica van de schrijfmachine’. Van huis uit ben ik geoloog, zoals u weet. Nou, als je de paleontologie — de wetenschap van de fossielen — doorloopt, kom je van de onderste tot bovenste bodemlaag allemaal dieren tegen die na verloop van tijd zijn uitgestorven. Bij de schrijfmachine is dat min of meer ook het geval. Maar de beste principes werden al in 1874 gepatenteerd door Remington; daarna volgden ook modellen met slechtere oplossingen. Zo had je een Smith Premier, met aparte toetsen voor hoofd- en kleine letters. Het gekke is: dat ding werd nog jaren verkocht. De metafoor van de genetica gaat dus niet helemaal op, want in de paleontologie nemen we aan dat zwakke dieren vanuit het darwinistische principe meedogenloos worden uitgeroeid door betere ‘soortgenoten’.
Voor de schrijfmachine is het nu wachten op de doodklap van de computer. Terecht?! Meneer. Menéér. De computer is toch niet beter! Wat is daar beter aan? Zo’n ding is misschien een vooruitgang op kantoor, een brief ziet er netjes uit. Maar voor particulieren? De mens is nu eenmaal feilbaar, nietwaar? Fouten in mijn getypte brief verbeter ik met de pen, daar geneer ik me niet voor. Ik ben tenslotte de secretaresse van de Shell niet, die keurige brieven naar Amerika moet versturen. En dat geldt toch voor de meeste mensen? Wat móeten ze nou met een computer? Opschrijven hoeveel ze voor de spinazie bij de groenteboer hebben betaald, zodat ze na een ingewikkelde calculatie kunnen zien dat de prijs na een half jaar is gestegen met dertien cent?
Ik wil niets weten van die rotcomputers. Niets. Vrienden hebben me wel eens geprobeerd uit te leggen hoe het werkt, ik viel na drie minuten in slaap. Option, repeat, backspace... oooh, nee zeg, verschrikkelijk. Waarom zal ik me nu nog gaan uitsloven voor zo’n lullig schermpje als ik al vijftig jaar heel eenvoudig op een schrijfmachine werk? De hoofdzaak is de tekst die eruit komt. Hoe — dat is van secundair belang.
Ik word er een beetje mies van. Op de rommelmarkt kom je praktisch nieuwe, overbodig geworden schrijfmachines tegen. En de kooplui gaan er zo slordig mee om. Gaat het regenen? Láát maar regenen, hoor. Zie je die machines in de loop van een paar weken steeds verder verroesten. Dat snijdt mij door het hart. Want ook al is een schrijfmachine niets meer dan een verbeterd soort takje om mee in het zand te schrijven — na een halve eeuw trouwe dienst zie ik hem toch als mijn kameraad.


Ik tik met twee vingers. Eigenlijk zou ik het blind met tien moeten kunnen, maar ik heb nooit les genomen. Sinds kort werk ik op een oude, maar heel gave 650-X elektrische IBM — zo’n mooooie machine. Het is een van de laatste schrijfmachines die IBM gemaakt heeft. Zij is geavanceerder en geruislozer dan mijn vorige, ook met zo’n bolletje. Bij dit type verschuift de wagen niet, dus als ik in klad schrijf kan ik telexrollen gebruiken. Hoef ik niet telkens het blaadje te verwisselen. Zo ontneem ik mijzelf de uitvlucht om na elk getikt vel te pauzeren.
Toch treuzel ik nog steeds om achter mijn schrijfmachine te gaan zitten. Dat komt voort uit mijn bescheiden inborst: ben ik wel goed genoeg? Ben ik niet te klein om de prachtige roman die ik in mijn hoofd heb op papier te zetten? Maar dan klim ik inwendig op een stoof — en kan ik er toch bij, hoop ik. Als ik niet schrijf, word ik somber. Waarvoor besta ik eigenlijk, wat is de zin ervan — het leven is niets anders dan schijn, vol leugen en bedrog. Zo mopper ik dan, totdat ik ’s avonds tegen mezelf zeg: ‘Godverrrdomme, als er nou niks gebeurt... kan ik net zo goed uit het raam springen. Vooruit!’
U zegt dat de schrijfmachine regelmatig in mijn werk opduikt. Blijkbaar gaat dat vanzelf, ik ben ‘t me niet bewust. Mja, in De God Denkbaar tikt een pater in de jungle op een schrijfmachine. Er loopt een mier langs het lint. Wat zal er in die mier omgaan, bij al dat samengebalde geweld van stalen hefbomen? Hij zal wel denken: ‘Ik had mij het leven anders voorgesteld.’ Slauerhoff, geloof ik.
Maar denkt u zich eens in, een reuzenschrijfmachine, met armen zo groot als een bouwkraan, letters zo groot als een etalageruit, en dan knàl, bom. Zou dat niet fantastisch zijn? In De God Denkbaar komt zo’n monstermachine voor. Daarin valt een kind naar beneden, dat in zijn vlucht wordt gegrepen door een hamer en pats — tegen de papierrol te pletter slaat. Er vormt zich een druipende, rode X: de bloedige ondertekening van het doodvonnis van de hele wereld.
Wat zouden de vorige eigenaars op mijn schrijfmachines hebben geschreven? Daar mijmer ik wel eens over. De meeste zijn waarschijnlijk afkomstig van notaris- of deurwaarderkantoren, maar zóu er eentje bij zijn waarop iemand een of ander meesterwerk heeft geschreven? Na de dood van Vestdijk heb ik zijn schrijfmachine gekregen, een grote Remington. Zo’n exemplaar heeft dan toch een aparte waarde; ik heb hem ook later aan het Letterkundig Museum geschonken. Vestdijk was een gierige man. De letter ‘t’ ontbrak; reparatie kostte hem teveel, 1,75 in zijn tijd. Op manuscripten zie je dat hij de ‘t’ met een pennetje invulde. Moet je toch zwaar gek zijn.